Vấn:
Xin thầy cho con biết vào chùa con nên quỳ hoặc đứng ở đâu là đúng nhất khi thắp nhang và khấn nguyện? Vào chùa con nên đi cửa nào vào là đúng? Có bạn bảo là không được đi bằng cửa chính vì chỉ dành cho các thầy hay để cử hành lễ nhưng nếu chùa có một cửa thì phải làm sao?
Bạn cũng bảo vô chánh điện thì cũng không được đứng ở giữa quỳ lạy thắp nhang nhưng nhiều khi đông quá con không biết làm thế nào? Con nên nguyện thầm hay nguyện ra tiếng? Con xin cảm ơn thầy.
Đáp:
Người Phật tử đến chùa dâng hương (thắp nhang)
Đi chùa là một trong những nét đẹp văn hóa tâm linh lâu đời của người dân Việt Nam.
Việc dâng hương của người xưa vô cùng quan trọng, đầy lòng tôn kính, nhất là có những lý do chính đáng của người làm việc dâng hương.
Khi Phật tử vào chùa dâng hương lễ Phật, việc trước tiên Phật tử phải gặp vị trụ trì hay những người có trách nhiệm thay thế trụ trì, người có phận sự khác thì không được tiếp xúc Phật tử của chùa, của trụ trì; những vị có trách nhiệm khác chỉ có thể tiếp xúc Phật tử riêng nhưng không được đem vào phòng riêng để tiếp khách mà tiếp tại phòng khánh tiết của chùa. Phật tử sau khi nghỉ ngơi diện kiến trụ trì xong, tiếp nói chuyện xin lễ dâng hương dâng cúng tịnh tài tịnh vật cho ngôi tam bảo với trụ trì, được trụ trì tiến dẫn khách đến tổ đường, nơi thờ chư vị lịch đại Tổ sư, chư vị trụ trì đã viên tịch niệm hương, dâng hương cúng Tổ, dâng các lễ vật mà mình muốn cúng dường, vị trụ trì điểm chuông cho Phật tử lễ 3 lễ. Tiếp đến đăng lâm chánh điện, đi “hữu nhiễu”, hai lòng bàn tay vẫn chắp lại, đi từ từ bên phía trái thật trang nghiêm, tức là cánh tay phải của Phật tử lúc nào cũng ở về phía bàn thờ Tổ, thờ Phật là đúng, gọi là đi đúng đường lên chánh điện.
Vào chùa nên đi cửa nào là đúng?
Chùa ở thành thị: Bao giờ cửa chùa chính, hai cửa phụ cũng hướng về cổng chùa, lối kiến trúc bao giờ cũng tạo thuận lợi cho Phật tử đi chùa lễ Phật, cúng dường. Vào cổng chùa, Phật tử luôn theo sự hướng dẫn của các dòng chữ viết lên bản, vì dụ: “lễ Phật đi lối này” thì Phật tử đi theo sự hướng dẫn của chùa, tất nhiên người đi lễ Phật phải vào phòng tiếp khách rồi mới đến Tổ đường, nơi đó có ban lễ tân sẽ tiếp Phật tử ngồi nghỉ ngơi dùng trà nước, sau đó kiến thiết mâm lễ xin phép được cúng dường, vị Sư lễ tân sẽ tiến dẫn gặp trụ trì, Phật tử đảnh lễ trụ trì, tác bạch cúng dường, thầy trò trao đổi những sự việc cần thiết, xin quy y, tiến dẫn người quy y, xin học Phật pháp…
Khi đến chùa, quý Phật tử nên chú ý cách ăn mặc, ăn nói…
Vị trụ trì hướng dẫn Phật tử lễ Tổ, lễ Phật
Ở Quan Âm tu viện: Ngọai ô của Thành phố Biên Hòa (nửa thị nửa quê), một thành phố lớn có tầm cỡ, lại thêm vị trí ở giữa Tp.Hồ Chí Minh, Tp.Thủ Dầu Một, Bình Dương, tỉnh Bà Rịa Vũng Tài, tỉnh Đồng Nai…nên rất trù phú về đời sống cùa người dân, phong phú mọi mặt giao dịch trao đổi, mua bán, làm kinh tế lớn…do đó Phật tử liên tục vãng lai, xe cộ lúc nào cũng tấp nập. Quan Âm Tu Viện cửa chính xây đúng hướng Tây, nằm vắt ngang theo Quốc lộ IA, cũng là đường phố chính của Tp.Biên Hòa (đường Nguyễn Ái Quốc). Theo môi trường của tu viện, Đức Tôn Sư cho xây cổng chính theo hướng Tây Bắc, nên rất thịnh vượng, sung túc mọi mặt, đồng thời cũng tạo cho thiền môn nghiêm tịnh nơi lưu trú thuận lợi cho tập thể đông đảo chư Tăng Ni tu hành: Tăng cư trú theo Tăng viện – Ni lưu trú theo Ni viện.
Người Phật tử vào cổng Quan Âm Tu Viện theo cổng chính phía Tây Bắc, với một con đường rộng mát thênh thang, các nhân, gia đình hay đoàn Phật tử vào trung tâm Quan Âm Tu Viện như đi lên một ngọn đồi cao hơn mặt đường 1,2 mét. Khi vào, đoàn đi thẳng vào phòng khách, trực tiếp găp ban tiếp khách và ban tiếp lễ để được hướng dẫn dâng lễ cúng kiến; sau đó sẽ được giới thiệu diện kiến trụ trì hay phó trụ trì (tiếp khách chung của Tu Viện), hoặc gặp chư Tăng Ni là người thân (khách riêng) để được trao đổi Phật sự, hay xin học Phật pháp, hay trình bày lễ vật cúng dường tịnh tài tịnh vật lên ngôi Tam Bảo (đã ghi vào sổ tại bàn tiếp lễ). Quan Âm Tu Viện có 02 chánh điện, một của chư Tăng, một của chư Ni, quý Phật tử lễ Tổ, lễ Phật tại 02 chánh điện nầy và tham quan ngôi danh lam thắng cảnh.
Một số các thiền viện lớn, chùa lớn, chùa xưa đều có tổ chức tiếp khách, tiếp lễ do chư Tăng Ni, Phật tử đến thăm viếng tham quan, lễ Phật cúng dường.
Cổ tự ở nông thôn
Thường là các chùa xưa, xưa thật xưa có từ 80 năm đến 100 năm trở lên, chánh điện hướng về nơi thanh tịnh trống vắng trang nghiêm nhất, không luận hướng nào mà phải tùy theo Tổ sư khai sơn xây dựng, do đó Phật tử lễ Phật cũng phải theo quy cách như trình bày trên, cũng “tiên bái trụ trì, hậu bái Thích Ca”. Tuy nhiên Phật tử chỉ có thể đi vào bên hông chùa theo bản hướng dẫn của bổn tự, tức là khoảng giữa “Tổ đường” và nhà “hậu đường”, khi vào nhìn về phía trái, tức là hướng về “hậu đường” tìm vị Sư trị sự. Được Sư tiếp nhận lễ Phật, tịnh tài tịnh vật được để vào mâm, tiếp đến Sư hướng dẫn gặp trụ trì, có khi cũng trực tiếp gặp trụ trì; gặp trụ trì để trao đổi về những điều Phật tử muốn cầu xin, cầu xin cúng dường, cầu xin tu học, cầu xin lễ cầu an cầu siêu…tiếp đến được trụ trì hay Sư trị sự hướng dẫn lễ Tổ lễ Phật, Phật tử có thể tự nhiên tham quan vãng cảnh không phải bị trở ngại!
Đặc biệt, Phật tử đi lễ chùa, có chùa cổ chùa tân. Chùa cổ thì tham quan trong chùa, không đi nhiều nơi, riêng ở các thiền viện, tu viện lớn như Thiền Viện Thường Chiếu, Quan Âm Tu Viện thì đi vãng cảnh, lễ những nơi thờ Phật, tham quan các huê viên thật thoáng mát…các bạn có thể tham quan một buổi mới hết cảnh trí thờ phượng của Thiền Viện, Tu Viện. Sau đó bạn được mời dùng cơm trưa tại chùa.
Ngoài các việc trên, Phật tử còn có thể được ở chùa, như tại Quan Âm Tu Viện mỗi nửa tháng có tổ chức truyền giới Bát Quan Trai, là giới luật của Phật ban truyền dành cho Phật tử đến tu viện lưu trú một ngày một đêm để tu tập thiền tụng, nghe thuyết pháp để tập tu, nghe giảng giáo lý Phật học để biết. Thực hiện những Phật sự như người xuất gia, do quý Sư hướng dẫn; thời gian khải giảng truyền 8 giới bắt đầu từ 6 giờ sáng ngày chủ nhật, đến 6 giờ sáng thứ hai xả giới bế giảng khóa tu.
Đối với các chùa lớn khác, có khả năng nuôi chúng, khả năng giáo chúng thì tổ chức khóa tu tụng kinh bộ Pháp Hoa, khóa tu một ngày an lạc, khóa niệm Phật, khóa tu mùa hè…Phật tử đều có thể tham gia tu hành.
Lễ Tam Bảo đứng nép ở một bên chánh điện?
Bước tới cửa chùa dâng hương lễ Phật thì hầu hết lòng người đều thành kính, chân tâm, hướng thiện.
Lễ Tam Bảo là lễ Phật Pháp Tăng, gọi chung là đi chùa lễ Phật, đảnh lễ Đức Phật, lễ cũng tức là lễ nghi khuôn thức của con nhà Phật, dòng giống Phật, là một nghi lễ truyền thống ngàn đời của người con Phật. Ở Ấn độ thời Phật sanh tiền, chư tôn giả đệ tử muốn lễ Phật để cầu xin học Phật pháp, hay xin một điều gì quan trọng, xin một việc cho chúng sanh, hay cho tín đồ, dù chỉ có một mình nhưng vị đó cũng phải thật có lễ nghi khuôn phép, đứng dậy trịch áo (tức là chỉnh pháp phục pháp y thật trang nghiêm), bày vai hữu (trình bày những lẽ phải đến Đức Thế Tôn) đi hữu nhiễu ba vòng (con xin cung kinh, tôn vinh Đức Thế Tôn), đến vòng thứ ba mới dừng lại, gieo năm vóc (tức là gối hữu quỳ chấm đất, hay bàn tay chắp lại, khép kín đôi lòng bàn tay không kẻ hở), tiếp tục bạch Đức Thế Tôn (tức những điều nghi vần về lẽ phải, lời cầu xin pháp Phật) xin Ngài giảng dạy cho đệ tử được thông suốc giáo lý ba đời chư Phật để tu hành giải thoát.
Đối với tìn đồ Phật tử xưa nay cũng như thế, nhưng lời cầu xin được thay thế vào lời tâm nguyện xin việc khác…
Sự tôn kính, cung kính như thế đối với Đức Phật, các Phật tử chúng ta đối với Thấy cũng như Phật, vì Thầy thay thế Phật để giáo hóa chúng ta, Thầy trụ trì thay thế Phật để giữ gìn truyền trì mạng mạch Phật pháp, nên Phật tử tôn kính Thầy như tôn kính Phật. Do đó khi đến Tổ đường hay chánh điện lễ Tổ, lễ Phật phải nhường vị trí ở giữa cho Thầy trụ trì, hay Thầy bổn sư…Phật tử chỉ đứng hay quỳ, hoặc ngồi lễ Phật ở vị trí một bên. Tuy nhiên do Phật tử không được hướng dẫn nên ít hiểu biết vấn đề này, khi có vi phạm vẫn được hướng dẫn mà không phải bị lỗi lầm hay bị quở phạt chi cả. Có nhiều khi chư Tăng Ni, vị Sư trị sự cũng không chấp nê việc lễ Phật của Phật tử.
Nên nguyện thầm hay nguyện ra tiếng?
“Khấn vái”, khấn là nguyện, nguyện thì thầm, niệm lâm râm, nhép miệng không ra tiếng, đôi khi cũng thành tiếng nhưng rất ít khi có tiếng, nhưng khi tụng kinh (tán, ca tụng, xưng niệm, tôn vinh Đức Phật, lời Phật dạy) niệm Phật mới có âm thanh thành tiếng. Vái là xá, xá 3 lần, mỗi khi khấn nguyện. “Khấn vái” là nguyện xin rồi xá ba xá, có khi Phật tử khấn nguyện điều gì đó mà mình muốn nói trước Phật, nói xong rồi mới xá ba xá. Đó là lòng thành tín của Phật tử trước Đức Phật, hoặc ngôi Tam bảo, hay trước Thầy bổn sư của mình.
Người Phật tử mới phát tâm quy y, hay quy y đã lâu dù nam hay nữ lúc nào cũng kín đáo, không muốn mọi người biết việc của mình muốn nói gì, không muốn ai biết việc nội gia của mình, không muốn ai biết những ý nghĩ của mình, chỉ trừ một người là Đức Phật, nên khi đứng trước ngôi tam bảo các vị khấn vái rất nhiều việc, khấn vái năm ba lần, nhưng mọi người xung quanh không ai biết họ khấn vái những gì trước Đức Phật…
Con xin nguyện làm người ngoan đạo
Trước Thế Tôn, Từ Phụ Thế Tôn
Biết bao phen sanh tử dập dồn
Nay xin nguyện “Đức Từ” cứu vớt.
