Theo lịch mặt trăng của người Việt cổ[1]-phân chia 12 tháng trong một năm. Mỗi tháng có một linh vật đại diện: Tý (Chuột),Sửu (Trâu),Dần (Hổ/Cọp), Mão (Mèo), Thìn (Rồng), Tỵ (Rắn), Ngọ (Ngựa) ,Mùi (Dê), Thân (Khỉ),Dậu (Gà), Tuất (Chó), Hợi (Lợn/Heo)[2]
Tuy nhiên, tháng giêng mở đầu cho một năm phải là Dần (Hổ). Rồi cứ theo tuần tự 12 con giáp đã nêu trên mà biết tháng này là tháng gì?
Năm Canh Tý-2020 có hai tháng nhuận đều là tháng Tỵ (Rắn) nên tháng Ngọ (Ngựa) nhằm vào tháng 5 âm lịch. Mặc dầu ngựa không phải là một giống loài bản địa Việt Nam, mà nó được nhập ngoại từ xa xưa. Song, loài ngựa gắn với lịch sử dựng nước và giữ nước gần 5000 năm của dân tộc Việt Nam (2879TCN-2020).
Vì quý ”Đức tính” tốt của ngựa, nên trong cuộc sống hàng ngày của người Việt, ngựa được đưa vào ví von như : “Thẳng như ruột ngựa”, nghĩa là đánh giá một người ngay thẳng. “Mã đáo thành công” nghĩa là “Ngựa trở về báo tin thắng lợi thành công”. Song, cũng không ít những câu nói không hay hớm gì về ngựa, mặc dù nó chẳng có tội tình gì(!)
Tương truyền: Ngày xưa những người hành nghề xem bói thường có”Khoa”nói rất giỏi . Trong 12 con giáp nói trên, thì con giáp nào cũng được xem là tốt (hoặc xấu) tùy theo sự ”Bắt mạch” của thầy và sự”Xuống tiền”của khổ chủ. Tuy nhiên, người sinh vào năm Ngựa được xem là tốt số và…”Cao số”.
Theo từ điển bách khoa toàn thư mở tiếng Việt Wikipedia thì: ”Ngựa (danh pháp hai phần: Equus caballus) là một loài động vật có vú trong họ Equidae, bộ Perissodactyla (bộ móng guốc). Loài này được Linnaeus mô tả năm 1758 và là một trong số 8 phân loài còn sinh tồn cho tới ngày nay của họ Equidae. Ngựa đã trải qua quá trình tiến hóa từ 45 đến 55 triệu năm để từ một dạng sinh vật nhỏ với chân nhiều ngón trở thành dạng động vật lớn với chân một ngón như ngày nay.
Con người bắt đầu thuần dưỡng ngựa vào khoảng 4000 – 4500 TCN, và người ta tin rằng ngựa đã được nuôi phổ biến ở châu Âu vào khoảng 3000 TCN – 2000 TCN.Ngựa chiến được sử dụng rộng rãi trong chiến tranh, nhất là chiến tranh thời cổ.
Tùy thuộc vào giống, sự quản lý và môi trường, thức ăn, nước uống v.v ngày nay ngựa có tuổi thọ khoảng 25 đến 30 năm.
Con ngựa sống thọ nhất có thể kiểm chứng là “Old Billy”, một con ngựa sống trong thế kỷ 19 với tuổi thọ là 62 năm. Hiện nay, Sugar Puff, con ngựa được liệt kê trong Sách Kỷ lục Guinness như là con ngựa pony già nhất còn sống trên thế giới, đã chết ngày 25 tháng 5 năm 2007 ở độ tuổi 56.
Ngựa cái mang thai kéo dài khoảng 335-340 ngày. Ngựa thường sinh một. Ngựa con có khả năng đứng và chạy một thời gian ngắn sau sinh. Ngựa bốn tuổi được coi là ngựa trưởng thành, mặc dù chúng tiếp tục phát triển bình thường cho đến khi sáu tuổi, thời gian hoàn thành sự phát triển của ngựa cũng phụ thuộc vào kích cỡ của ngựa, giống, giới tính và chất lượng chăm sóc.
Loài ngựa Mirature Horses là loài ngựa nhỏ nhất thế giới, chỉ cao từ 35 cm đến 47 cm. Loài ngựa này chỉ sống tập trung ở vùng núi Nam Carolina (Mỹ). Tuổi thọ trung bình của một chú ngựa này từ 40 đến 50 năm, trong khi đó, ngựa bình thường có tuổi thọ chỉ từ 20 đến 30 năm.
Nói về ngựa, không thể không nhắc đến “Con ngựa thành Troia”. Còn được nhắc đến là ngựa Tơ-roa hay ngựa thành Tơ-roa trong một số tài liệu là một điển tích văn học nổi tiếng, có nguồn gốc từ thần thoại Hy Lạp.
Con ngựa thành Troia là con ngựa gỗ mà quân Hy Lạp đã sử dụng để chiến thắng quân Troia trong cuộc chiến thành Troia. Sau 10 năm chiến đấu ở thành Troia, quân Hy Lạp không thể chiến thắng quân Troia bằng sức mạnh quân đội nên đã buộc phải làm theo kế của Odyssey là dỡ tàu ra và lấy gỗ để làm thành một con ngựa, sau đó giả vờ rút khỏi và chỉ để lại một người. Người này có nhiệm vụ đánh lừa quân Troia, khiến họ tưởng rằng ngựa gỗ là món quà của quân Hy Lạp đền bù cho bức tượng Athena đã bị phá hủy. Thực chất trong con ngựa chứa đầy lính. Khi quân Troia no say sau bữa tiệc chiến thắng, quân Hy Lạp “Trong bụng ngựa”đã xông ra đánh và mở cổng thành cho quân bên ngoài vào. Nhờ có ngựa gỗ mà quân Hy Lạp đã chiến thắng và hoàn toàn đánh bại quân địch.
Mấy ngày qua báo chí lên tiếng về việc cá nhân và doanh nghiệp Trung quốc thu gom đất ở những vị trí trọng yếu của nước ta. Hãy cảnh giác với những ”Con ngựa “Tơ-roa đất” ở Việt Nam thế kỷ 21./.
18/5/2020,Luật gia TRẦN THÚC HOÀNG
Chú thích:[1] http://m.cand.com.vn/van-hoa/Khang-dinh-niem-tu-hao-dan-toc-tu-thong-diep-van-hoa-co-205503/
[2] Bài cùng tác giả: https://tintuc.io/chu-de/khac/hoi-nghi-dau-xuan-tpp-va-12-con-giap-514564.html
- Advertisement -
