19h 20 phút tối 15/7/2020, tại Bệnh viện Nhi đồng thành phố Hồ Chí Minh, ekip các Chuyên gia, bác sĩ trong ca phẫu thuật tách dính cặp song sinh Trúc Nhi-Diệu Nhi đã hoàn tất những thao tác sau cùng cho một cuộc đại phẫu kéo dài. Mọi người đều thở phào sung sướng. Giây phút đặc biệt ấy cũng đánh dấu cuộc đời của hai bé Trúc Nhi – Diệu Nhi từ đây được chuyển sang một trang mới. Thoát khỏi cảnh sống “cộng sinh” được sống với hình hài nguyên vẹn của mình.
Nối tiếp thành công của bác sĩ Việt Nam trong hành trình đi tìm lại hình hài cho các cặp dính song sinh.
Khoảng 15 giờ chiều 15/7, khi cuộc mổ tách dính cặp song sinh Trúc nhi-Diệu Nhi đã xong được nửa hành trình, là một trong chín bác sĩ ngoại viện chủ chốt, tham vấn cho kíp mổ, Giáo sư (GS) Trần Đông A, Chuyên gia cao cấp, Cố vấn chuyên môn của Bệnh viện (BV) Nhi đồng 2, và là thành viên của Hiệp hội tách dính song sinh của Thế giới; đã có cuộc gặp gỡ nhanh với giới truyền thông tại TP Hồ Chí Minh. GS vui mừng thông tin: “Cặp song sinh Trúc Nhi – Diệu Nhi đã được phẫu thuật đúng như những gì dự liệu.”.
32 năm trước, GS Đông A cũng chính là người điều phối, chỉ huy, Trưởng ekip chính cho ca phẫu thuật tách rời cặp song sinh Nguyễn Việt và Nguyễn Đức (sinh năm 1981) dính liền phần bụng, chậu. Và cho dù năm nay ông đã sang tuổi 79 nhưng cái cảm giác hạnh phúc của một bác sĩ Ngoại khoa tham gia trong ca mổ Việt – Đức được Thế giới đánh giá đạt kỷ lục Guinness vẫn còn nguyên vẹn trong ông như ngày nào! Mọi việc vẫn như còn in sâu trong tâm trí của ông với biết bao khó khăn, thử thách về độ khó, độ hiếm của ca mổ. Ca mổ Việt – Đức có Việt bị bại não. Trong lịch sử y khoa thế giới, chưa ai tiến hành mổ trên một bệnh nhân bại não hơn mười mấy tiếng. Cho tới nay, thế giới vẫn chưa có ca nào khó tương tự mà được mổ thành công, có thể “đánh đổ” được kỷ lục Giuness này của các bác sĩ Việt Nam.
Cũng theo GS Đông A, thời điểm đó, thế giới có sáu cặp dính liền như Việt – Đức. Trong đó, có hai cặp sống cả hai, hai cặp chết cả hai, hai cặp sống một. Dù rằng khi đó các bác sĩ đã phải trải qua một ca mổ khi đất nước đang rất khó khăn. Bác sĩ thiếu tới cả chỉ may vết thương, không có thuốc sát trùng da, kháng sinh, kháng viêm. Với sữ giúp đỡ của hội Chữ Thập đỏ Nhật Bản về phương tiện và dụng cụ mà chúng ta đã thành công khi tiến hành một ca phẫu thuật cực kỳ khó như Việt-Đức. Với cặp Trúc Nhi – Diệu Nhi, hai cháu được phẫu thuật thời điểm đã 13 tháng, đúng tuổi để mổ theo y văn thế giới và diễn ra trong hoàn cảnh thuận tiện hơn nhiều. GS Đông A chia sẻ: “Tôi cho rằng tôi là một người vô cùng hạnh phúc khi mà trong 32 năm qua, tôi được tham gia vào hai ca phẫu thuật tách dính song sinh thuộc loại khó và hiếm như Việt -Đức và Trúc Nhi-Diệu Nhi”.
Hai bé Trúc Nhi-Diệu Nhi đã có cuộc sống “cộng sinh” suốt từ tháng 6/2019 tới khi được phẫu thuật tách dính
Theo phân tích của GS Đông A, ca mổ Việt-Đức với dị tật dính vùng bụng, chậu có 3 chân, còn Trúc Nhi-Diệu Nhi dính bụng, chậu có 4 chân. Thuộc loại 6% trong số ca song sinh của Thế giới được tách dính, chứng tỏ sự tiến bộ vượt bực của Việt Nam trong Ngoại khoa. Ca mổ cho Trúc Nhi-Diệu Nhi được thực hiện với một đội ngũ bác sĩ hùng hậu gần 100 người thuộc nhiều BV trong thành phố, giỏi chuyên môn trong đó có những học trò như TS.BS Trương Quang Định, đứng chính ca mổ có nhiều kinh nghiệm.
Hai bé trong vòng tay yêu thương của cha mẹ trước khi được mổ
Gần 6 giờ sáng ngày 15/7, Trúc Nhi – Diệu Nhi bắt đầu cùng ekip các bác sĩ chính thức bước vào cuộc “phiêu lưu” giành lại hình hài. Hai bé được gây mê. Qua phương tiện truyền thông, ca mổ đã thu hút sự quan tâm của hàng triệu người dân trên khắp cả nước. Mọi người đều gửi lời cầu chúc điều tốt đẹp nhất sẽ đến với hai bé, gia đình và đội ngũ y bác sĩ.
Bé Trúc Nhi – Diệu Nhi là hai con gái của một sản phụ 25 tuổi (ở quận 9, TP Hồ Chí Minh). Trong lần mang thai đầu tiên năm 2019, chị được các bác sĩ của BV Hùng Vương cho hay, thai nhi là hai bé gái bị dính nhau ở phần bụng, chậu. Chị quyết định giữ lại con của mình. Sáng sớm 15/7, túc trực bên thành giường bé đang nằm là cha mẹ hai bé luôn cầm nắm đôi bàn tay nhỏ xíu của con mình và liên tục xoa đầu cho con mình.
Trước đó sau khi êkíp bác sĩ BV Hùng Vương thực hiện mổ sinh an toàn cho 2 bé gái đã chuyển hai bé đến BV Nhi đồng Thành phố để tiếp tục theo dõi, điều trị, nuôi dưỡng hơn 1 năm qua với chế độ đặc biệt, chuẩn bị cho ca mổ tách dính. Để cuộc mổ diễn ra an toàn, BV đã sử dụng hai phòng mổ siêu sạch số 11 và 12 đủ chuẩn quốc tế cho việc tiến hành phẫu thuật tách dính. BV cũng đã đăng ký 16 đơn vị hồng cầu lắng, 12 đơn vị huyết tương tươi đông lạnh và 12 đơn vị tiểu cầu cho hai bé.
Hành trình gieo mầm sự sống mới
Kết quả chẩn đoán hình ảnh cho hai bé phát hiện nhiều bất thường tại vùng bụng chung. Về hệ tiêu hóa: 2 bé có chung 1 phần hồi tràng, 1 khung đại tràng và chỉ có 1 lỗ hậu môn. Về hệ thận niệu: 2 bé có 2 bàng quang nằm 2 bên của ổ bụng chung, mỗi bàng quang được 2 niệu quản xuất phát từ 2 bé khác nhau đổ vào thay vì của cùng 1 bé. Về cơ quan sinh dục 2 bé có tử cung âm đạo đôi. Ngoài ra, 2 bé còn có hở khớp mu, khung chậu 2 bé lại xếp thành 1 vòng tròn.
Trước đó, sản phụ được mổ tại BV Hùng Vương lấy thai chủ động lúc thai 33 tuần, cân nặng lúc sinh cả 2 bé được 3.2 kg. Sau khi được chuyển đến BV Nhi đồng Thành phố, các bác sĩ hồi sức sơ sinh đã tích cực điều trị ổn định tình trạng suy hô hấp do bệnh màng trong của 2 bé cũng như các bệnh lý liên quan đến trẻ sinh non, nhẹ cân. Qua thăm khám ban đầu các bác sĩ nhận định đây là trường hợp song sinh dính nhau vùng bụng chậu với 4 chân tách rời theo kiểu ischiopagus tetrapus (quadripus) cực kì hiếm gặp. Theo ước tính trên thế giới, tỉ lệ song sinh dính nhau là 1 trên 200.000 trẻ sinh sống.Trong số đó, chỉ có 6% là dính nhau kiểu “ischiopagus tetrapus”.
Giám đốc BV Nhi đồng TP Hồ Chí Minh – TS.BS Trương Quang Định chia sẻ, đây là một trường hợp hiếm hoi, với thành công không phải là nhiều trong y văn. Trải qua nhiều lần hội chẩn, các bác sĩ đã xin phép đấng tạo hoá để khai sinh ra Trúc Nhi – Diệu Nhi một lần nữa với nguyên vẹn hình hài.
gần 100 y bác sĩ, Chuyên gia của nhiều Bệnh viện trong thành phố cùng Bệnh viện Nhi đồng thành phố thực hiện ca phẫu thuật phức tạp.
Hai bé bắt đầu được gây mê lúc 6g30. Đúng 9 g 51 phút, TS.BS Trương Quang Định rạch da đường đầu tiên bắt đầu cuộc mổ, sau đó TS.BS Trần Văn Dương (BV Chợ Rẫy) – trưởng nhóm phẫu thuật tạo hình bắt đầu rạch da, cân cơ và mở bụng tách 2 bé để sau đó nhóm phẫu thuật ngoại tổng quát tiến vào thám sát ruột và thực hiện phương án chia đôi ruột. Các bước trên thực hiện nhằm chuẩn bị cho nhóm phẫu thuật niệu vào cho việc tách bàng quang, niệu quản, tử cung âm đạo, buồng trứng cho 2 bé sau khi nhóm ngoại tổng quát thực hiện xong phương án.
Các bác sĩ căng mắt làm việc trong suốt 12 giờ thực hiện ca phẫu thuật thành công
Qua diễn tiến cuộc mổ cho thấy, tất cả những dị tật của hai bé phù hợp những dự liệu trước phẫu thuật. Các chỉ số đo sinh hiệu hai bé hoàn toàn ổn định.
Khoảng 10g41, nhóm phẫu thuật viên ngoại niệu đã tách thành công các cơ quan: bàng quang, tử cung, âm đạo, niệu quản cho hai bé và không gặp khó khăn gì trong việc tách dính và phân chia các cơ quan.
12g40: nhóm phẫu thuật viên chỉnh hình tách xương chậu của 2 bé. Mặc dù màng xương dính nhau rất cứng, khó khăn, nhưng ca mổ vẫn tiếp tục diễn tiến tốt. Lúc này, ê kíp đã thực hiện truyền cho mỗi bé 1 đơn vị máu.
Đúng 14g07: ê kíp đã hoàn thành tách rời hai bé thành công. Mỗi bé lần lượt được đưa ra bàn mổ riêng, chuẩn bị các công đoạn chỉnh hình khung chậu, kéo vạt da che các cơ quan của bé.
TS. BS Trương Quang Định-Giám đốc BV Nhi đồng thành phố, Trưởng ê kíp phẫu thuật tách dính Trúc Nhi-Diệu Nhi.
Chia sẻ về giây phút đi được 2/3 hành trình của cuộc mổ này, TS.BS Trương Quang Định phân tích, cặp song sinh dính nhau với một hình hài không nguyên vẹn, nương tựa nhau bằng những cơ quan, nội tạng duy nhất cho cả hai cá thể. Tức là cuộc sống của hai em là “cộng sinh”. Trúc Nhi và Diệu Nhi đã gắn bó với bệnh viện từ lúc còn trong bụng mẹ. Lúc đó, các bác sĩ đã mường tượng được sự dính nhau phức tạp của hai bé, nhưng ba mẹ hai bé đã quyết tâm nuôi dưỡng cho đến ngày chào đời. Trong hai bé, bé Diệu Nhi yếu ớt hơn nhưng cũng mạnh mẽ vượt qua hành trình đầy sóng gió trong thời kỳ sơ sinh thiếu tháng để bảo toàn sự sống cho cả hai. Và đúng như những gì mà các bác sĩ tin tưởng, với sự kiên cường đó, cả hai bé đã vượt qua được cuộc đại phẫu để được mang hình hài nguyên vẹn.
Cuộc phẫu thuật đã diễn ra thành công như dự định. Ekip đã làm việc liên tục suốt 12 tiếng như “kịch bản” lúc đầu. Khoảng 19giờ 20 phút, ca mổ kết thúc với các công đoạn tách rời cặp song sinh, đến tạo hình đều thành công.
14 giờ 7 phút ngày 15/7: Hai bé đã được tách rời nhau an toàn
BS Định xúc động, nói: “Kể từ khi hai bé chào đời tới khi được đưa vào phòng mổ tách dính này thể trạng hai bé cũng rất là yếu. BV cũng phải tốn nhiều công sức nuôi bé và đã trải qua nhiều cuộc hội chẩn để đi đến quyết định cuối cùng cho ca phẫu thuật. May mắn là chúng ta đã có một ekip và trang thiết bị tương đối hiện đại. Hai bé dính nhau nên có chung một cơ quan nào đó ví dụ như chỉ có một cơ quan tiêu hoá, vậy phân chia như nào và phân chia được không. Khi mình thử kẹp mạch máu và thấy có thể tách ra được là mừng vô hạn!. Hai bé đã sống “cộng sinh” trong khoảng thời gian dài. Nên khi ta tách ra là ảnh hưởng tới mọi sinh hiệu, nhịp tim, hô hấp…Nhưng thật may mắn sinh hiệu hai bé ổn định trong toàn cuộc mổ khiến tinh thần của cả ekip rất tự tin. Khó có thể diễn tả được cảm xúc của mỗi thành viên trong ekip khi giây phút chúng tôi may những mũi chỉ cuối cùng cho hai bé. Cảm giác cơ thể mình bỗng nhẹ bỗng, hạnh phúc trào dâng, có người nước mắt nhạt nhoà vì quá vui và hạnh phúc!”.
Cha mẹ hai bé nghẹn ngào xúc động khi nghe tin hai bé đã được mổ thành công
Có mặt trong suốt hành trình hai con được phẫu thuật, bố mẹ cặp song sinh nghẹn ngào chia sẻ: “Khi biết hai bé đã được tách rời nhau ra, tôi không biết diễn tả như thế nào hết niềm vui đó. Đó là giây phút mà gia đình chờ đợi rất lâu rồi. Cảm ơn các bác sĩ đã sinh ra con chúng tôi một lần nữa”…
Ngay khi vừa có thông tin lên mạng thành công của ca mổ vào tối 15/7, ekip đã nhận được một tin rất vui đó là quyền Bộ trưởng Bộ Y tế đã gọi điện trực tiếp chúc mừng ekip mổ qua điện thoại đồng thời quyền Bộ trưởng cũng chuyển lời của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc chúc mừng tới toàn bộ ekip ca mổ và gửi lời nhắn, Thủ tướng sẽ vào tận nơi chúc mừng ekip ca mổ, thăm và tặng quà cho ekip và cả hai bé.
An Huyền
- Hành trình tách rời cặp song sinh Trúc Nhi – Diệu Nhi:
- 5 giờ 30 phút:Hai bé được đưa vào phòng mổ để chuẩn bị cho ca phẫu thuật tách dính kéo dài 12 tiếng đồng hồ.
- 5 giờ 45 phút:Ekip tiến hành những bước đầu tiên cho cuộc đại phẫu tách dính song sinh.
- 6 giờ 30 phút: Kíp gây mê hồi sức tiến hành chuẩn bị gây mê cho hai bệnh nhi.
- 8 giờ:Ê kip gây mê vẫn đang thực hiện công việc; Kíp phẫu thuật đo sinh hiệu của hai bé trước khi tiến hành rạch dao tách rời cơ thể hai bé.
- 9 giờ:Các bác sĩ xác định vị trí để tách rời hai cơ thể bé song sinh.
- 9 giờ 51 phút: TS-BS Trương Quang Định, phụ trách chính ca phẫu thuật rạch đường dao đầu tiên để tách rời cơ thể hai bé.
- 10 giờ 41 phút: Nhóm phẫu thuật viên ngoại niệu tách bàng quang, tử cung, âm đạo niệu quản. Các mốc giải phẫu được xác định giống như các hình ảnh đã chẩn đoán trước mổ.
- 12 giờ 40 phút:Nhóm phẫu thuật viên chỉnh hình tách xương chậu của 2 bé. Màng xương dính nhau rất cứng, khó khăn trong việc cắt rời. Tuy nhiên mọi việc vẫn tiếp tục diễn tiến tốt. Tiến hành truyền máu cho mỗi bé.
- 14 giờ 07 phút:Hoàn thành tách rời hoàn toàn 2 bé. Mỗi bé được đưa ra bàn mổ riêng, chuẩn bị các công đoạn chỉnh hình khung chậu, kéo vạt da che các cơ quan của bé.
- Hơn 14 giờ: Bé Trúc Nhi được chuyển sang phòng phẫu thuật khác để tiếp tục tạo hình, đóng khung chậu, vạt da. Bé Diệu Nhi được giữ lại hậu môn thật và ½ đại tràng trái, bé Trúc Nhi được giữ lại đoạn hồi tràng chung, van hồi manh tràng và ½ đại tràng phải.
- Từ 14 giờ 10 phút đến 16 giờ 55 phút:Hai bé Trúc Nhi và Diệu Nhi được các nhóm phẫu thuật chỉnh hình, ngoại niệu tiếp tục khép xương mu, tạo hình khung chậu, phục hồi thành bụng, nối lại niệu quản, dẫn lưu bàng quang ra da, làm hậu môn nhân tạo, bó bột đùi bàn chân để tái tạo khung chậu.
- 18 giờ 40 phút:cặp song sinh Trúc Nhi – Diệu Nhi đã được đưa ra khỏi phòng mổ sau khi các bác sĩ hoàn tất khâu tạo hình cuối cùng, khâu vết mổ, bó bột cho hai bé.
- 19giờ 20 phút: ca mổ kết thúc với các công đoạn tách rời cặp song sinh, đến tạo hình đều thành công.
