Bảo tàng Chester Beatty (Dublin, Ireland) đã mở một cuộc triển lãm về kinh sách Phật giáo Thái Lan thế kỉ 18 và thế kỉ 19. Bộ sưu tập những cuốn sách gấp minh họa đẹp nổi tiếng thế giới đem đến một cơ hội hiếm có để khám phá những câu chuyện Phật giáo được miêu tả trong đó. Được trình bày dưới dạng các bản minh họa đầy màu sắc bên cạnh các kinh điển linh thiêng, một số câu chuyện Phật giáo nổi tiếng nhất trong các cuốn sách kể trên là những câu chuyện về sự ra đời của Đức Phật và truyền thuyết về nhà tu hành Phra Malai.
Cuộc đời Đức Phật được miêu tả trong sách gấp Thái Lan.
Sách gấp (tiếng Thái: Samut khoi hoặc Samut thai; tiếng Anh: Thai folding books) trang trí rất bắt mắt đã được các nhà sư sử dụng làm công cụ giảng dạy cũng như tụng kinh trong các buổi lễ tôn giáo. Nhiều cuốn được ủy thác cho chùa sau khi người thân mất đi và sau đó được quyên tặng cho chùa. Hành động này tích đức cho những người quyên tặng cũng như người đã khuất.
Đức Phật có nhiều kiếp trước nhưng các câu chuyện về mười kiếp cuối cùng của Ngài đặc biệt quan trọng trong văn hóa Thái Lan. Được biết với cái tên Jataka hay “truyện đản sinh”, những câu chuyện này kể về quá trình tiến hóa đạo đức của Đức Phật qua vô số hóa thân cho đến khi Ngài đạt được mười đức tính hoàn hảo cần có cho Phật quả. Những chi tiết nổi tiếng này được giới thiệu trong các cuốn sách gấp thế kỉ 18, thế kỉ 19 của Thái Lan. Chúng được trình bày dưới dạng các bức tranh ghép theo cặp cùng với các bản kinh linh thiêng.
Cuộc đời của Đức Phật ít được miêu tả thường xuyên trong sách gấp Thái nhưng bảo tàng Chester Beatty sở hữu một số cuốn sách thể hiện cuộc sống của Ngài trước và sau khi trở thành Đức Phật.
Truyền thuyết về nhà tu hành Phra Malai là một trong những chủ đề phổ biến nhất được đưa vào sách gấp Thái thế kỉ 19. Nhà sư ngoan đạo Phra Malai đã đến cõi trời và địa ngục bằng sức mạnh mà ông đã đạt được bằng thiền định và hành vi thiện đức. Trên hành trình trở về trần gian Phra Malai đã kể lại những gì mắt thấy tai nghe. Những mô tả chi tiết về địa ngục và thiên đàng của các câu chuyện này đóng vai trò như những lời nhắc nhở đầy uy lực rằng những hành động trong đời này sẽ quyết định kiếp sau của con người.
Sách gấp minh họa vẫn tiếp tục được tạo ra ở Thái Lan cho đến đầu thế kỉ 20. Tuy nhiên, đến những năm 1920, sự lên ngôi của ngành công nghiệp in ấn giá rẻ khiến cho việc chế tác sách gấp gần như chấm dứt hoàn toàn. Giới thiệu các câu chuyện được yêu thích, giữ gìn sự tận tâm của những người tạo ra chúng và cộng đồng sử dụng chúng là cách những cuốn sách đẹp này đem đến một cánh cửa độc đáo để đi vào di sản Phật giáo Thái Lan.
Triển lãm lần này được giám tuyển bởi Laura Muldowney – nhà nghiên cứu bộ sưu tập Đông Á của Bảo tàng Chester Beatty.
Dân Nguyễn
(Dịch từ Art Daily)
