Bố thí vốn là Pháp mà đức Phật khuyên hàng Ưu bà tắc làm theo, nghĩa ban đầu là đem những đồ như cơm ăn, áo mặc cho các bậc đại đức và những người nghèo khổ. Đến thời Đại thừa, Bố thí trở thành một trong Sáu Ba la mật (Lục độ Ba la mật) và ngoài việc ban phát của cải, đồ ăn thức uống ra (gọi chung là Tài thí), còn thêm hai thứ bố thí nữa là Pháp thí (nói Pháp cho người nghe) và Vô úy thí (làm cho người khác không sợ hãi). Tiểu thừa Bố thí nhằm mục đích diệt trừ lòng tham lam, sự bủn xỉn của cá nhân để thoát khỏi sự nghèo khổ của kiếp sau. Đại thừa thì gắn Bố thí với giáo nghĩa Đại Từ Bi nhằm cứu độ chúng sinh.
Nhưng một người muốn Nhân thí, Trí thí, Dũng thí, thì trước hết, trong bản thân người đó phải tràn đầy lòng Yêu thương, Trí tuệ và Bản lĩnh.
Trong bối cảnh đại dịch Covid 19 hiện nay, Tài thí và Pháp thí cố nhiên vô cùng đáng quý, nhưng Vô úy thí lại càng đáng quý vô ngần!
Trên hành trình gian nan thoát thai khỏi tự nhiên, vượt thắng phần Con, để trở thành Người, quả thật có quá nhiều điều khiến con người sợ hãi: Những sức mạnh ngoài khả năng kiểm soát từ bên ngoài và từ bên trong chính con người; Những nỗi ám ảnh không hình hài từ lắng sâu trong vô thức; và cả phản ứng sợ hãi mang tính bầy đàn chỉ vì thấy… những người khác đang sợ hãi! Sợ hãi dường như là một cảm giác cố hữu của con người trong suốt hành trình cuộc đời của họ.
Đại dịch Covid 19 làm cho nỗi sợ hãi của nhân loại bị đẩy lên đến cùng cực: tính đến tối ngày 21/3/2020, đã có 186 quốc gia và vùng lãnh thổ đã mắc dịch, gần 30 vạn người nhiễm vi rút và hơn một vạn người đã chết. Cái chết và nguy cơ sụp đổ của nền văn minh đang ám ảnh nhân loại. Những hành vi mất kiểm soát đến mức độ khó hiểu, đầy nghịch lý, của những cá nhân, của những nhóm người ở nhiều nơi, thậm chí là ở những nơi vốn được coi là trung tâm văn minh của nhân loại thời gian qua đã phản ánh điều đó.
Trong bối cảnh đại dịch Covid 19 hiện nay, Tài thí và Pháp thí cố nhiên vô cùng đáng quý, nhưng Vô úy thí lại càng đáng quý vô ngần!
Trong bối cảnh như thế, giúp mọi người không còn sợ hãi, tức là Vô úy thí, cần thiết và quan trọng biết bao! Nó là thực chất của đức Nhân. Nhưng muốn thực hành được điều đó, tất cần đến Trí và Dũng. Đó là điều mà các bậc Minh Triết phương Đông đã dạy.
Vô úy thí trước hết phải là mang đến cho mọi người trí tuệ, sự hiểu biết khoa học, sâu sắc về dịch bệnh, về phương thức đối trị dịch bệnh, về hành xử nên và không nên của mỗi người, mỗi cộng đồng. Muốn không sợ hãi thì phải hiểu rõ nỗi sợ hãi và cách chiến thắng nó. Đó là Trí.
Vô úy thí còn phải là khơi dậy, phát huy bản lĩnh trong mỗi con người, mỗi cộng đồng, vững vàng đối diện và đương đầu với dịch bệnh, thắng không kiêu, bại không nản, vững tin vào tương lai tốt đẹp dù hiện tại có nguy nan đến mấy. Muốn không sợ hãi thì phải quyết tâm và dấn thân chiến đấu với nỗi sợ hãi, từ nỗi sợ hãi trong mình đến nỗi sợ hãi ngoài xã hội. Đó là Dũng.
Nhưng một người muốn Nhân thí, Trí thí, Dũng thí, thì trước hết, trong bản thân người đó phải tràn đầy lòng Yêu thương, Trí tuệ và Bản lĩnh. Muốn giúp người khác không sợ hãi, thì trước hết bản thân mình phải vượt thắng nỗi sợ hãi trong chính mình. Kẻ ấp ủ đầy nỗi sợ hãi trong lòng thì mỗi lời nói, mỗi việc làm sẽ chỉ làm lây lan thêm nỗi sợ hãi ra cộng đồng, và ngược lại, những kẻ gieo rắc nỗi sợ hãi cho người khác thực chất đang đầy sợ hãi trong lòng!
Vô úy thí trước hết phải là mang đến cho mọi người trí tuệ, sự hiểu biết khoa học, sâu sắc về dịch bệnh, về phương thức đối trị dịch bệnh, về hành xử nên và không nên của mỗi người, mỗi cộng đồng. Muốn không sợ hãi thì phải hiểu rõ nỗi sợ hãi và cách chiến thắng nó. Đó là Trí.
Nhìn từ Hạnh Vô úy thí của nhà Phật, ta càng thấy tự hào về cốt cách Đại Nhân, Đại Trí, Đại Dũng của dân tộc Việt Nam ta. Hình ảnh Việt Nam, từ những người dân bình thường, đến các y bác sĩ, các chiến sĩ bộ đội, các vị lãnh đạo Đảng và Nhà nước , v.v., trên trận chiến chống đại dịch Covid 19 chính là đang thực hành Hạnh Vô úy thí, không chỉ giúp đẩy lùi nỗi sợ hãi trước dịch bệnh, mà còn cổ vũ, động viên nhân loại vững tin vào chiến thắng trước đại địch.
Trí tuệ của cổ nhân, Hào khí Việt Nam thôi thúc chúng ta cùng nhau nêu cao hạnh Vô úy thí, Vô úy thí cho chính mình, để từ đó Vô úy thí cho mọi người, cho tất cả. Vô úy, không sợ hãi, là một năng lượng tốt lành, đầy sức mạnh, nhất định sẽ ngăn chặn và đầy lùi dịch bệnh./.
Nguồn: Facebook của PGS.TS Lại Quốc Khánh
